Bài 31: Ôn Tập: Lịch Sử Việt Nam Từ Năm 1858 Đến Năm 1918
1. Lịch sử Việt Nam từ năm 1858 đến năm 1918
| Thời gian | Quá trình xâm lược của thực dân Pháp. | Cuộc đấu tranh của nhân dân ta. |
| 1-9-1858 | Pháp chiếm bán đảo Sơn Trà , mở màn cuộc xâm lược Việt Nam. | Triều đình lãnh đạo nhân dân chống trả quyết liệt. |
| 2-1859 | 2-1859 Pháp kéo vào Gia Định | Quân triều đình chống cự yếu ớt rồi tan rã.
– Trong đó nhân dân địa phương tự động chống giặc |
| 24-2-1861 | -Pháp tấn công Đại Đồn Chí Hòa , Đại đồn Chí Hòa thất thủ sau đó Pháp chiếm Định Tường – Biên hòa -Vĩnh Long. | – Quân ta kháng cự mạnh nhưng không thắng.
– Nguyễn Trung Trực đốt cháy Tàu Hy Vọng trên sông Vàm Cỏ Đông ( 10-12-1861) – Nghĩa quân Trương Định chống Pháp tại Tân Hòa -Gò Công chuyển về Tân Phước. – Trương Quyền ở Đồng Tháp Mười – Tây Ninh phối hợp với Pu côm bô (Cao Mên ) chống Pháp. |
| 6-1867 | Pháp chiếm 3 tỉnh miền Tây là Vĩnh long, An Giang, Hà Tiên không tốn 1 viên đạn | – Phan Tôn – Phan Liêm ở Bến tre, Vĩnh Long , Sa Đéc.
– Trương Quyền ở Đồng Tháp Mười – Tây Ninh phối hợp với Pu côm bô (Cao Mên ) chống Pháp. – Nguyễn Hữu Huân ở Tân An , Mỹ Tho. – Nguyễn Trung Trực ở Hòn Chông ( Rạch Giá ) – Dùng thơ văn để chiến đấu : như Nguyễn Đình Chiểu, Hồ Huấn Nghiệp, Phan Văn Trị. |
| -Ngày 20-11 | – Pháp đánh thành Hà Nội lần I.
– Pháp chiếm Hải Dương, Hưng Yên, Phủ Lý, Ninh Bình, Nam Định |
– Nguyễn Tri Phương chỉ huy 7000 quân triều đình, nhưng thất bại, bị thương nhịn ăn mà chết.
– Con là Nguyễn Tri Lâm tử trận ở cửa ô Thanh Hà – Chiến thắng Cầu-Giấy lần thư một |
| 25-4-1882 | – Pháp đánh thành Hà Nội lần II.
– Pháp chiếm Hòn Gai , Nam Định và các tỉnh đồng bằng Bắc Kỳ. |
– Hoàng Diệu tuẫn tiết theo thành.
– Chiến thắng Cầu-Giấy lần thư hai |
| 18-8-1883 | 18-8-1883 Hạm đội Pháp đánh Thuận An. | – Triều đình Huế đình chiến, ký hai Hiệp ước là Hác- Măng và Pa- tơ -nốt. |
| 1884 | Hiệp ước Pa- tơ -nốt. | Việt Nam là thuộc địa , nưả phong kiến của Pháp. |
2. Lập bảng niên biểu phong trào Cần Vương (1885-1896):
| Năm | Sự kiện chính |
| 5-7-1885 | Cuộc phản công quân Pháp của phái chủ chiến ở Huế. |
| 13-7-1885 | Vua Hàm Nghi ra “Chiếu Cần Vương “ kêu gọi văn thân và nhân dân đứng lên giúp vua cứu nước. |
| 1885-1888 | Giai đoạn I: bùng nổ khắp cả nước nhất là Trung Kỳ, Bắc Kỳ |
| 1888- 1896 | sau Vua Hàm Nghi bị bắt, qui tụ thành những khởi nghĩa lớn |
| 1886-1887 | Khởi nghĩa Ba Đình ( Phạm Bành, Đinh Công Tráng) |
| 1883-1892 | Khởi nghĩa Bãi Sậy (Tán Thuật ) |
| 1885-1895 | Khởi nghĩa Hương Khê (Phan Đình Phùng và Cao Thắng) |
3. Phong trào yêu nước đầu thế kỉ XX ( Đến năm 1918) – Lịch sử 8 bài 31
| Niên đại | Sự kiện |
| 1905-1909 | – Phong trào Đông Du |
| 1907 | – Đông Kinh nghĩa thục |
| 1908 | – Cuộc vận động Duy Tân và phong trào chống thuế ở Trung Kì |
| 1911 | – Nguyễn Tất Thành bắt đầu cuộc hành trình tìm đường cứu nước |
Thực dân Pháp xâm lược Việt Nam vì sự phát triển của chủ nghĩa tư bản ở Pháp đòi hỏi phải có nhu cầu xâm chiếm thuộc địa để khai thác và bóc lột. Việt Nam giàu sức người sức của đã trở thành đối tượng xâm lược của thực dân Pháp
2. Nguyên nhân làm cho nước ta trở thành thuộc địa của thực dân Pháp ?
Nước ta trở thành thuộc địa của thực dân Pháp một phần thuộc về trách nhiệm của triều đình nhà Nguyễn. Chính thái độ không kiên quyết, ảo tưởng và thương lượng, xa rời nhân dân của triều đình Huế đã làm cho nước ta trở thành thuộc địa của Pháp
3. Nhận xét chung về phong trào chống Pháp cuối thế kỉ XIX ở nước ta ?
- Quy mô : Khắp miền Trung Kì và Bắc Kì, thành phần tham gia bao gồm các sĩ phu, văn thân yêu nước và đông đảo nông dân, rất quyết liệt, tiêu biểu là ba cuộc khởi nghĩa lớn : Ba Đình, Bãi Sậy và Hương Khê
- Hình thức và phương pháp đấu tranh : Khởi nghĩa vũ trang (phù hợp với trueyefn thống đấu tranh của dân tộc)
- Tính chất : là cuộc đấy tranh giải phóng dân tộc
- Ý nghĩa : chứng tỏ ý chí đấu tranh giành độc lập dân tộc của nhân dân ta mãnh liệt, không gì tiêu diệt được
4. Những chuyển biến về tư tưởng trong phong trào yêu nước Việt Nam đầu thế kỉ XX ?
Nguyên nhân sự chuyển biến : tác dụng của cuộc khai thác của thực dân Pháp ở Việt Nam và những luồng tư tưởng tiến bộ trên thế giới dội vào; tấm gương tự cường của Nhật Bản
Những biểu hiện cụ thể :
- Về chủ trương, đường lối : giành độc lập dân tộc, xây dựng một xã hội tiến bộ (quân chủ lập hiến, dân chủ cộng hòa theo mô hình của Nhật Bản)
- Về biện pháp đấu tranh : phong phú, khởi nghĩa vũ trang, duy tân cải cách
- Về thành phần tham gia : đông đảo, nhiều tầng lớp xã hội ở cả thành thị và nông thôn.
5. Nhận xét chung về phong trào yêu nước ở Việt Nam đầu thế kỉ XX
Quy mô : khắp miền Trung kỳ và Bắc kỳ, thành phần tham gia bao gồm các sĩ phu, văn thân yêu nước và đông đảo nông dân, rất quyết liệt, tiêu biểu là ba cuộc khởi nghĩa lớn : Ba Đình, Bãi Sậy và Hương Khê
- Hình thức và phương pháp đấu tranh: khởi nghĩa vũ trang (phù hợp với truyền thống đấu tranh của dân tộc).
Tính chất: là cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc .
- Ý nghĩa: chứng tỏ ý chí đấu tranh giành lại độc lập dân tộc của nhân dân ta rất mãnh liệt, không gì tiêu diệt được .
Những biểu hiện cụ thể :
- Về chủ trương đường lối : giành độc lập dân tộc, xây dựng một xã hội tiến bộ (quân chủ lập hiến, dân chủ cộng hòa theo mô hình của Nhật Bản).
- Về biện pháp đấu tranh : phong phú, khởi nghĩa vũ trang; Duy Tân cải cách.
- Về thành phần tham gia : đông đảo, nhiều tầng lớp xã hội ở cả thành thị và nông thôn.
6. Bước đầu hoạt động cứu nước của Nguyễn Tất Thành
1. Trong những năm 1911 – 1918, Nguyễn Tất Thành đã làm rất nhiều nghề, đi qua rất nhiều nước thuộc nhiều châu lục khác nhau, từ các nước đế quốc thực dân đầu xỏ cho đến các dân tộc thuộc địa nhỏ yếu trên thế giới. Trong quá trình đó, Người nhận thấy rằng ở đâu đế quốc thực dân cũng tàn bạo, độc ác; ở đâu những người lao động cũng bị áp bức và bóc lột dã man.
2. Cuối năm 1917, Nguyễn Tất Thành trở lại Pháp. Tại đây, người làm nhiều nghề, học tập, rèn luyện trong cuộc đấu tranh của quần chúng lao động và giai cấp công nhân Pháp.
3. Tham gia các hoạt động trong hội những người Việt Nam yêu nước, viết báo, truyền đơn, tranh thủ các diễn đàn, các buổi mít tinh để tố cáo thực dân và tuyên truyền cho cách mạng Việt Nam.
4. Năm 1917, cách mạng tháng Mười Nga thành công đã ảnh hưởng đến tư tưởng cứu nước của Người.
⇒ Sống và làm việc trong phong trào công nhân Pháp, tiếp nhận ảnh hưởng của cách mạng tháng Mười Nga làm chuyển biến tư tưởng và là cơ sở quan trọng để Người xác định con đường cứu nước đúng đắn cho dân tộc Việt Nam.
Bài 1 (trang 151 sgk Lịch sử 8 bài 31): Lập bảng thống kê về các cuộc khởi nghĩa lớn trong phong trào Cần Vương
Lời giải:
Bảng thống kê về các cuộc khởi nghĩa lớn trong phong trào Cần Vương
| Khởi nghĩa/ Thời gian | Người lãnh đạo | Địa bàn hoạt động |
Nguyên nhân thất bại |
Ý nghĩa, bài học |
| Khởi nghĩa Ba Đình
(1886 – 1887) |
Phạm Bành, Đinh Công Tráng | Ba làng: Mậu Thịnh, Thượng Thọ, Mĩ Khê thuộc huyện Nga Sơn (Thanh Hóa) | – Xây dựng căn cứ Ba Đình còn nhiều hạn chế.
– Thực dân Pháp đàn áp dã man – Diễn ra lẻ tẻ, mang tính địa phương, chưa phát triển thành cuộc kháng chiến toàn quốc – Chưa có sự lãnh đạo và đường lối đúng đắn (những hạn chế của thời đại) – … |
– Thể hiện tinh thần yêu nước, kiên cường, bất khuất của dân tộc. Làm chậm lại quá trình bình định của thực dân Pháp
– Để lại bài học về xây dựng căn cứ, tổ chức kháng chiến trong giai đoạn sau |
| Khởi nghĩa Bãi Sậy
(1883 – 1892) |
Nguyễn Thiện Thuật | Nổ ra ở Bãi Sậy (Hưng Yên) sau lan rộng ra các tỉnh Hưng Yên, Hải Dương, Bắc Ninh, Thái Bình,… | – Tổ chức, lực lượng còn yếu kém
– Thực dân Pháp đàn áp dã man – Diễn ra lẻ tẻ, mang tính địa phương, chưa phát triển thành cuộc kháng chiến toàn quốc – Chưa có sự lãnh đạo và đường lối đúng đắn (những hạn chế của thời đại) – … |
– Thể hiện tinh thần yêu nước, kiên cường, bất khuất của dân tộc. Làm chậm lại quá trình bình định của thực dân Pháp
– Để lại bài học về xây dựng căn cứ, tổ chức kháng chiến trong giai đoạn sau |
| Khởi nghĩa Hương Khê
(1885 – 1896) |
Phan Đình Phùng | 4 tỉnh bắc Trung Kì: Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình. | – Tổ chức, lực lượng còn yếu kém
– Thực dân Pháp đàn áp dã man – Diễn ra lẻ tẻ, mang tính địa phương, chưa phát triển thành cuộc kháng chiến toàn quốc – Chưa có sự lãnh đạo và đường lối đúng đắn (những hạn chế của thời đại) – … |
– Thể hiện tinh thần yêu nước, kiên cường, bất khuất của dân tộc. Làm chậm lại quá trình bình định của thực dân Pháp
– Để lại bài học về xây dựng căn cứ, tổ chức kháng chiến trong giai đoạn sau |
Bài 2 (trang 151 sgk Lịch sử 8 bài 31): So sánh hai xu hướng cứu nước: bạo động của Phan Bội Châu và cải cách của Phan Châu Trinh.
Lời giải:
| Xu hướng | Chủ trương | Biện pháp | Khả năng thực hiện | Tác dụng | Hạn chế |
| Bạo động của Phan Bội Châu | Đánh Pháp giành độc lập dân tộc, xây dựng xã hội tiến bộ | Tập hợp lực lượng đánh Pháp, trước hết là xây dựng lực lượng về mọi mặt, kết hợp cầu viện | Phù hợp với nguyện vọng của nhân dân, nhưng chủ trương cầu viện Nhật Bản khó thực hiện | Khuấy động lòng yêu nước cổ vũ tinh thần dân tộc | Ý đồ cầu viện Nhật Bản là sai lầm nguy hiểm |
| Cải cách của Phan Châu Trinh | Vận động cải cách trong nước, khai trí, mở mang công, thương nghiệp, tự cường | Mở trường học đề nghị cùng thực dân chấn chỉnh lại chế độ phong kiến giúp Việt Nam tiến bộ | Không thể thực hiện được vì trái với đường lối của Pháp | Cổ vũ tinh thần tự lập tự cường giáo dục tư tưởng chống hủ tục phong kiến | Biện pháp cải lương, xu hướng bắt tay với Pháp làm phân tâm tư tưởng cứu nước của nhân dân |
Bài 3 (trang 151 sgk Lịch sử 8 bài 31): Sưu tầm tài liệu để trình bày về cuộc đời và hoạt động của Nguyễn Tất Thành từ thuở niên thiếu đến năm 1918.
Lời giải:
Giữa năm 1911: Nguyễn Tất Thành ra đi tìm đường cứu nước tại cảng Nhà Rồng. Cuộc hành trình kéo dài 6 năm qua nhiều nước ở châu Phi, châu Mĩ và châu Âu.
Năm 1917: Nguyễn Tất Thành trở lại Pháp. Tại đây, Người làm rất nhiều nghề, học tập, rèn luyện trong quần chúng và giai cấp công nhân Pháp, tham gia hội những người Việt Nam yêu nước, viết báo cáo tuyên truyền cho cách mạng Việt Nam và tố cáo thực dân Pháp, tiếp nhận ảnh hưởng của Cách mạng tháng Mười Nga… Những hoạt động bước đầu này của người đã xác định con đường cứu nước đúng đắn cho dân tộc.
Chúc các bạn học và thi thật tốt!
Xem thêm các lời giải hay lớp 8 khác tại Đây
Bài viết liên quan: